“Ik heb geleerd hoe belangrijk het is om te weten én te vertellen waar je goed in bent, waar je blij van wordt en wat je wil ontwikkelen. Zodra je dat vaker hardop uit gaat spreken, kunnen de juiste kansen en samenwerkingen op je pad komen.” zegt Mara Liza de Bakker (31). In deze blog vertelt ze over haar vele activiteiten als zakelijk- en projectleider binnen de culturele sector en wat je als startend zakelijk talent zelf kan doen om te zorgen dat je het werk vindt dat bij jou past.
“Als je helder hebt wat je wil en dat deelt, is de kans groter dat je in een omgeving terecht komt die afgestemd is op jou. Dan kan je gaan doen waar jouw kracht ligt.”
Een ding is helder: Mara Liza zit niet graag stil. Na een jaar aan de kunstacademie, haar studie Algemene Cultuurwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, vele stages en ervaring opdoen in diverse rollen als assistent zakelijk leider, productiemedewerker, productieleider en vrijwilligerscoördinator besloot ze onlangs zich (voor nu) te richten op haar rol als zakelijk leider. “Ik ben iemand die álles heel erg leuk vindt, dus om een keuze te maken en te zeggen: hier ligt de komende tijd mijn focus, dat is voor mij een uitdaging.”
Als zakelijk leider bij hiphopgezelschap BackBone en M31 Foundation, assistent zakelijk leider bij URLAND en projectleider bij Lichtkunstfestival Winterlicht in Schiedam, weet ze als geen ander soepel te switchen tussen de verschillende organisaties en rollen die ze bekleedt.
“De afwisseling is een van de dingen die ik het allerleukst vind aan mijn werk. Wisselen tussen rollen vind ik niet moeilijk, dat doe ik al mijn hele werkende leven non-stop. Op bepaalde momenten deed ik vanuit mijn bevlogenheid soms wel vijf verschillende projecten tegelijk. Maar het gaat er natuurlijk wel om: wat is optimaal voor de kwaliteit van een project? Dat is iets waar je steeds meer oog voor krijgt naarmate je meer ervaring opdoet.”
Je doet veel!
Klopt, dat is ook wel iets dat in me zit! Ik kom vanuit museologie, daarna ben ik productie van kunsttentoonstellingen gaan doen, evenementen gaan produceren, en toen steeds meer projecten binnen de podiumkunsten op gaan pakken. Binnen al die omgevingen heb ik diverse rollen gehad. Zo heb ik veel verschillende dingen gezien en ik vond het heel moeilijk om te kiezen! Omdat ik alles zo leuk vind en vrij makkelijk leer, kan ik mezelf gemakkelijk ergens inzetten. Eigenlijk pas de laatste jaren heb ik echt durven beslissen om me op één ding te gaan richten, en dat is zakelijk leiding. Het ingewikkelde daaraan vond ik in het begin dat verschillende mensen verschillende ideeën hebben over wat deze rol inhoudt en hoe dat er precies uitziet. Je moet jezelf dus goed afvragen: hoe wil ík dat de rol eruitziet?
En? Ben je daar inmiddels achter?
Ik denk het wel! Ik heb tijd gehad om daar een duidelijk beeld van te scheppen voor mezelf. Voor mij was het starten in een zakelijke rol niet iets dat van de ene op de andere dag ontstond. Ik ben er heel stapsgewijs ingerold. Ik moet eerlijk bekennen dat ik niet van het bestaan van een zakelijk leider wist totdat ik het voorbeeld zag tijdens mijn productiestage bij NEST in Den Haag. Susanne Koekenberg heeft mij destijds laten zien dat je als zakelijk leider op een hoger niveau kan zorgen dat projecten ontwikkeld kunnen worden. Vanuit mijn stage werd ik haar assistent zakelijk leider, en toen moest ik ook ineens leren hoe financiële administratie en boekhouding werkte. Maar dat heb ik dus onder haar begeleiding kunnen doen!
In die tijd heb ik achter elkaar een aantal van dat soort stappen kunnen nemen om meer te leren op zakelijk vlak, over fondsenwerving bijvoorbeeld tijdens een traineeship van LVWB Fundraising. Zo ben ik steeds meer kennis gaan verzamelen, totdat ik uiteindelijk in aanraking kwam met een muziektheatergroep, de King Sisters. Zij zochten iemand die met hen mee wilde starten en zo kon ik langzaam in de rol van zakelijk leider groeien. Mijn geluk was dat ik elke keer met mensen heb gewerkt waarbij ik kon uitspreken welke kant ik op wilde en wat ik wilde leren, en dat zij met mij in gesprek gingen om te kijken wat daarvoor nodig was.
Denk je dat het heeft geholpen dat je zo helder wist wat je wilde en dat ook uitsprak?
Voor mijn gevoel wel. Het was voor mij een bewuste vraag: wil ik zakelijk leider zijn? Naar mijn ervaring word je door makers soms als zakelijk leider voor een andere rol uitgenodigd dan waar mijn ambitie ligt. Ik wil zelf graag meegenomen worden in het artistieke proces. Ik wil betrokken zijn bij de richting die makers op willen, welke groei zij willen doormaken en wat hun visie is. Dan moet je als maker ook toestaan dat iemand dichterbij komt, en dus moet het goed klikken. Ik heb wel eens meegemaakt dat ik enkel werd uitgenodigd om te zorgen voor de financiële middelen, de begroting en de overeenkomsten. Maar daarvoor moet je niet bij mij zijn! Ik wil ook mee kunnen denken over de lange lijnen van een project. Dat is waar mijn kracht ligt en wat ik het allerleukst vind. Toen ik daar achter kwam, werd het voor mij ook veel duidelijker hoe ik de rol wil invullen en kon ik gaan uitspreken dat ik me wil focussen op zakelijk leiderschap. Voor mij is dat dus een functie waarin het faciliterende en het strategische samenkomen.
Hoe kom je erachter hoe je de rol van zakelijk leider wil en kan invullen?
Een aantal jaar terug zei iemand tegen mij: zoek in je omgeving mensen die met hetzelfde bezig zijn als jij, zodat je kan uitwisselen, sparren en hulp vragen. Ik heb door de tijd heen veel fijne mentoren gehad bij organisaties waar ik werkte, die echt met me mee konden denken. Mensen die langer in het vak zaten en mij het vertrouwen gaven om mijn skills in te zetten en verder te ontwikkelen. Waarmee ik veel gesprekken heb gehad over waar ik heen wilde en mijn eigen leiderschap kon ontdekken. Dus als je zo’n mentor in je omgeving hebt, dan is dat goud waard. Aan de andere kant is het dus ook heel fijn om mensen om je heen te verzamelen die hetzelfde aan het uitzoeken zijn. Zodat je elkaar verder kunt helpen! Dat is voor mij een van de meest waardevolle tips geweest om grip te krijgen op wat mijn rol is en hoe je dat kunt inrichten voor jezelf.
Okë, maar stel je staat helemaal aan het begin, je hebt net een studie afgerond en je denkt: die culturele sector lijkt mij wel wat! Waar begin je dan?
Laten we beginnen met: er is geen speciale opleiding tot zakelijk leider, dus je kan niet één traject volgen dat je van A naar B brengt. Maar als je je verdiept, dan is er wel degelijk veel aandacht voor zakelijk leiders en kan je op allerlei plekken informatie vinden en mensen ontmoeten. Voor mij hielp het om tijdens mijn studie al stages te gaan lopen. Daar heb ik fijne contacten aan overgehouden. Ook daar heb ik geprobeerd duidelijk uit te spreken wat ik wilde leren en wilde gaan doen. Hier zijn mijn eerste opdrachten uit voortgekomen! Je kan als assistent gaan werken, of in een productierol bij een kleine organisatie. De middelen zijn daar niet altijd beschikbaar, maar er is wel veel te leren en op te starten. Maar het is dus geen geplaveide weg: je moet veel zelf uitzoeken. Een initiatief als NAPK START of De Metselarij kan daar natuurlijk heel goed bij helpen. En een andere tip zou zijn om in een bestuur te gaan van een cultureel festival, Stukafest bijvoorbeeld. Zodat je gelijkgestemde mensen leert kennen en bekender wordt met het reilen en zeilen in de sector.
Ik moet zeggen dat het voor mij erg heeft geholpen dat ik niet direct als zakelijk leider aan de slag ging. De verschillende rollen die ik hiervoor deed hebben mij echt leren begrijpen wat er allemaal nodig is en wat de timing is in een project. Ik moedig het dan ook zeker aan om eerst productie-ervaring op te doen, of meerdere andere rollen te ervaren voordat je in de rol van zakelijk leider stapt.
Wat vind je naast de afwisseling het allerleukst aan je werk?
Het klinkt misschien gek maar ik heb veel lol in dingen die nog niet af zijn, waar dingen misgaan of waar nog veel groei mogelijk is. Ik hou ervan om zoiets samen verder te ontwikkelen. Als iets al heel goed functioneert en er weinig ruimte is voor aanpassing, dan mis ik de uitdaging. Zelf word ik echt heel blij als iemand naar me toekomt met de vraag: we hebben allemaal plannen, maar we weten niet precies hoe, kan je zorgen dat dit gaat lukken? Ik word gelukkig van de afwisseling, van het samen bouwen en mogen toekomst-dromen en kijken hoe je het voor elkaar krijgt met elkaar. En dan: met je poten in de klei. Dat is de productiestem in mij, die ook gewoon graag de handen uit de mouwen wil steken en het wil regelen.
Welke kwaliteiten helpen volgens jou een zakelijk leider succesvol te zijn?
Ik denk dat daar geen one size fits all antwoord voor bestaat. Ik zou mensen juist willen uitnodigen om vanuit hun eigen persoonlijkheid te werken. Zelf heb ik ook moeten onderzoeken welke kwaliteiten dat voor mij zijn. Mijn voorkomen is vrij positief, vrolijk en vriendelijk, en soms kan dat onhandig lijken. Ik vroeg me dan wel eens af of mensen mij daardoor inschatten als altijd vriendelijk, of jong en onervaren. Maar ik heb door de tijd heen geleerd dat dat niet perse negatief is! Mijn manier van werken komt altijd voort uit een bepaalde zorgzaamheid. En dat gaat niet over “ik haal thee en koffie voor je”, maar over “wat heb je als maker écht nodig om te floreren?” en “wat heb ik zelf nodig?”. En soms hoort strak onderhandelen om zo goed mogelijk zorg te dragen voor je organisatie daar ook bij. Die zorgzaamheid komt steeds terug; op een vriendelijke manier bezig zijn met je werk, en dat je je bewust tot iemand verhoudt en van de ander hetzelfde verwacht.
Hoe laat je het zakelijke samengaan met het zorgzame?
Ik weet niet of ik daar echt tussen schakel. Ik ben gewoon mezelf, ook in mijn werk. Toen ik producent was, kreeg ik een keer de feedback dat ik zo lief was in m’n rol maar dat ik toch dingen voor elkaar kreeg. Daar klonk bijna een soort van verbazing in door, dat die twee naast elkaar kunnen bestaan. Maar het zorgzame en vriendelijke heeft voor mij nooit hoeven betekenen dat ik daarnaast niet to the point kan zijn en duidelijke afspraken kan maken. Voor mij sluit het een het ander niet uit, maar gaat het juist mooi hand in hand. Natuurlijk zijn er momenten dat ik het moeilijk heb en moet leren hoe ik grenzen aangeef. Maar ik heb voor mijn gevoel ook altijd veel kunnen verwezenlijken juist omdat de samenwerkingen zo leuk waren en je je gezamenlijk wil inzetten om iets voor elkaar te krijgen. Ik merk dat als ik eerlijk en direct ben over waarom ik bepaalde dingen doe, vraag of beslis, dat mensen daar vaak in mee kunnen. Je kan helder en scherp zijn, en daarin óók dichtbij jezelf en vriendelijk blijven.
Uiteindelijk gaat het over de liefde voor het vak, voor de mensen en voor wat er in de wereld gezet wordt door een team en zorgen dat dat kan opbloeien. Zorgzaamheid is daarin voor mij een grote kracht.
Zorgzaamheid is een belangrijke drijfveer in wat je doet, wat nog meer?
Ik ben altijd bezig met kunst en cultuur. Dat gaat van hobby’s, tot omgeving, tot werk. Ik vind het zo waardevol. En ik weet gewoon dat er zoveel goede ideeën en mooie projecten zijn, en dat geeft een enorme diepte en rijkdom aan een maatschappij. Het is een manier om in gesprek te komen, herkenning te vinden, verwonderd te worden. Ik vind het heel belangrijk dat dat er is en komt. Ik weet niet precies hoe je die drive kan verwoorden, maar: het móét gewoon.
Vanuit die liefde en de blik op de toekomst, vind ik ook dat we samen moeten werken aan de duurzaamheid en gezondheid van de sector. Zorg altijd goed voor je team. En zorg goed voor jezelf, omdat je daardoor ook beter voor de ander kan zorgen. Je kan het je niet permitteren om dat niet te doen. Je wil dat mensen blij zijn en er iets stevigs ontstaat!
Zijn er dingen die je zelf graag eerder had willen weten als startend talent?
Ik had me nog eerder willen realiseren dat er niet een moment gaat komen waarop je een vacature langs ziet komen waarin de rol staat precies zoals je hem wil invullen. Ik besefte pas later dat je het ook kan omdraaien: als je solliciteert of in gesprek gaat met een maker of organisatie, dat je ook zelf kan aangeven waar jouw kwaliteiten liggen en wat je graag wil. Dat je daar vervolgens een gesprek over hebt, en dat in overleg kan inrichten. Voorheen stelde ik me daar dienstbaarder op, waardoor het op een later moment wel eens kon gaan schuren. Nu vertel ik aan het begin al hoe ik erin zit. Dat zou ik iedereen aanraden, óók als je net begint!
Nog een laatste uitsmijter? Of een oproep voor jonge talenten?
Er zijn zoveel mensen die mij in de loop der jaren hebben geholpen om te komen waar ik nu ben. Ik zou wel eens een ‘open mic’ moment willen hebben om die allemaal te benoemen! Al die mensen die mij een eerste zet hebben gegeven, die altijd hun vertrouwen hebben uitgesproken en me onder hun vleugel hebben genomen. Dat is voor mij een inspiratie om hetzelfde te doen waar ik kan. Dus mijn oproep is misschien niet direct naar de jonge mensen die net beginnen, maar meer aan de mensen in de sector die al langer in het vak zitten en veel ervaring hebben: maak het je persoonlijke missie om talenten met ambitie mee te nemen in je expertise. Waar het je lukt: deel je kennis, je informatie en je netwerk om hen naar een hoger level te helpen. Voor mij is dat ontzettend belangrijk geweest in het leren vertrouwen op mijn kunnen in welke rol dan ook.
Deze blog is geschreven door Salien Lisa Oosterman